Իսկ հայկական դպրոցները փակվում են

Մինչեւ հինգերորդ դասարան Աննա Հովհաննիսյանը հայերեն գրել եւ կարդալ չգիտեր: Սովորում էր ռուսական դպրոցում: Միայն հոկտեմբերին ծնողները որոշեցին երեխային տեղափոխել հայկական դպրոց, այն էլ Աննայի բազմաթիվ խնդրանքներից ու պնդումներից հետո:

Մի քանի ամիս է տասնամյա Աննան հաճախում է Թբիլիսիի թիվ 104 հայկական դպրոցը: Սկզբում դասերը հաճախ չէր հասցնում, բայց ընդամենը երկու ամսվա ընթացքում կարողացավ սովորել տառերն ու կարդալ վարժ այնքան, որ ուսուցիչները գոհ մնան:

«Աննան, սակայն, բացառություն է: Օրինաչափության նման է դարձել, որ ծնողները նախընտրում են ռուսական եւ վրացական դպրոցները», ասաց թիվ 104 հայկական դպրոցի տնօրեն Կարինե Մանուկյանը :

Եթե 2004 թվականին Վրաստանում գործում էր 150 հայկական դպրոց, այժմ ընդամենըՙ 140-ը, որոնցից 120-ը Սամցխե-Ջավախքում: Թբիլիսիում 2004-ին գործում էր 8 հայկական դպրոց: Վերջին 5 տարիների ընթացքում Վրաստանի մայրաքաղաքում երկու հայկական դպրոց է փակվել:

Թբիլիսիում գործող վեց հայկական դպրոցներից միայն երկուսն են ամբողջովին հայկական: Մնացյալ չորս դպրոցները բաժանված են վրացական, ռուսական եւ հայկական սեկտորների: Վրաստանում այսօր ապրում է շուրջ 250 հազար հայ, որոնցից շուրջ 80 հազարըՙ Թբիլիսիում: Մինչդեռ սեկտորների չբաժանված հայկական երկու դպրոցներում սովորում է շուրջ 250 աշակերտ:

Թիվ 131 դպրոցում մի հարկի տակ գործում են հայկական եւ ռուսական սեկտորներ: Ռուսական սեկտորում հայ աշակերտների թիվը երկու անգամ ավելին է, քան հայկական բաժնում: Դավիթ Չադրանյանը սովորում է ռուսական բաժնում, 11-րդ դասարանում: Հայերեն չի խոսում, հասկանում է դժվարությամբ: «Ծնողներս ավարտել են ռուսական բաժինը եւ որոշել են, որ ես էլ պետք է սովորեմ ռուսական դպրոցում: Երբեւէ չեմ մտածել, թե ինչու չեմ սովորում հայկական բաժնում», ասաց Դավիթը:

Ինգա Կոսյանի երկու զավակներն էլ ռուսական բաժնում են սովորում: Ամուսինը ավարտել է վրացական դպրոց, ինքը` ռուսական: «Որոշեցինք, որ երեխաները կսովորեն ռուսական բաժնում, որովհետեւ նախ ինձ համար ավելի հեշտ է նրանց օգնել, երկրորդ` մենք մտածում ենք տեղափոխվել Ռուսաստան», ասաց Ինգա Կոսյանը:

Վրաստանում դպրոցները ֆինանսավորվում են կառավարության կողմից: Յուրաքանչյուր աշակերտի համար կառավարությունը տարեկան դպրոցին է տրամադրում 350 լարիից (205 ԱՄՆ դոլար) մինչեւ 575 լարի (338 ԱՄՆ դոլար): Եթե աշակերտների թիվը բավարար չէ դպրոցի ծախսերը հոգալու համար, այն փակվում է:

Երկու տարի առաջ Թբիլիսիի հայաշատ Հավլաբար թաղամասում գտնվող թիվ 86 դպրոցի հայկական բաժինը փակվեց: Այժմ աշակերտները հաճախում են ռուսական եւ վրացական բաժինները:

«Աշակերտների 95 տոկոսը հայեր են: Ծնողները, սակայն, նախընտրում են ռուսական եւ վրացական սեկտորները: Վրացական, որովհետեւ կարծում են, որ հայկական բաժնում բավարար վրացերեն չեն սովորումՙ հետագայում բարձրագույն կրթություն ստանալու եւ աշխատանք գտնելու համար, ռուսականՙ ոորվհետեւ մտածում են Ռուսաստան տեղափոխվելու եւ այնտեղ աշխատելու մասին: Եթե գոնե քսան երեխա հավաքվի, ես կկարողանամ վերաբացել հայկական բաժինը», ասաց թիվ 86 դպրոցի տնօրեն Սուսաննա Գեւորգյանը:

Այժմ շաբաթը երկու անգամ դպրոցում անցկացվում են արտաժամյա հայերենի դասընթացներ: Աշակերտների մասնակցությունը կամավոր է: «Եթե ծնողները շարունակեն իրենց երեխաներին ուղարկել միայն ռուսական եւ վրացական դպրոցներ, մենք կկանգնենք լեզուն կորցնելու վտանգի առջեւ: Հայկական դպրոցները փակվում են հայ ծնողների մեղքով», ասաց հայոց լեզվի ուսուցչուհի Թամարա Գաբոյանը , որն այժմ միայն արտաժամյա դասընթացներ է վարում:

Պատմության ուսուցչուհի Օֆելյա Մարտիրոսյանը հայկական սեկտորի փակումից հետո դասավանդում է վրացական բաժնում: Նրա երեք դուստրերն է ավարտել են հայկական բաժինը, կրտսերը հայկական սեկտորի վերջին շրջանավարտն էր:«Կրտսեր դուստրս աշխատանք չի կարողանում գտնել, որովհետեւ բավարար վրացերեն չգիտի», ասաց Օֆելյա Մարտիրոսյանը:

«Ծնողները կարծում են, որ հայկական սեկտորում կրթությունն այն որակի չէ, ինչ ռուսական եւ վրացական: Ես վստահ կարող եմ ասել, որ սխալ կարծիք է: Հայկական սեկտորի շրջանավարտները նույն հաջողությամբ կարող են ընդունվել բարձրագույն հաստատություն: Նրանք պարզապես պետք է մի փոքր ավելի շատ աշխատեն», նշեց հայկական թիվ 104 դպրոցի հայոց լեզվի ուսուցչուհի Լամարա Ղազարյանը :

Փակվում են հայկական դպրոցները, նվազում է նաեւ Թբիլիսիում գործող հայկական թատրոնի հանդիսատեսը: Վերջին տարիներին ռուսերեն են թարգմանվում բոլոր ներկայացումները, եւ հայ հանդիսատեսը դերասանների հայերեն խոսքը լսելու փոխարեն ստիպված է օգտվել ականջակալներից: «Հայկական դպրոցների փակման հետեւանքով կկորցնենք նաեւ հայկական թատրոնը», ասաց թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Արմեն Բայանդուրյանը :

16-ամյա Մարիամ Ավագովան Հայաստանում հաճախ է եղել: Մասնակցել է հայրենիքում անցկացվող օլիմպիադաներին, սակայնՙ ռուսերեն լեզվով: Հայերեն դժվարությամբ է խոսում: Եվ թեպետ հաջորդ տարի ավարտելու է ռուսական դպրոցը, որոշել է երբ հայրենիք այցելի խոսելու է վարժ հայերենով: